ทิ้งหน้ากากอนามัยอย่างไรไม่เสี่ยงกระจายเชื้อ?

ขณะที่พวกเรากำลังสู้รบปรบมือกับโควิด-19 ดูเหมือนจะมีความท้าทายอีกอย่างรออยู่ข้างหน้า นั่นคือปัญหาขยะหน้ากากอนามัยใช้แล้วที่ต่างคนต่างทิ้งอย่างไม่ถูกวิธี ซึ่งอาจบานปลายกลายเป็นขยะติดเชื้อที่สามารถแพร่โรคได้ ถือเป็นภัยใกล้ตัวต่อผู้คน รวมถึงสิ่งแวดล้อมโดยรวม การทิ้งหน้ากากอนามัยถูกวิธีจึงเป็นเรื่องสำคัญมาก

ทิ้งหน้ากากอนามัยไม่ถูกวิธี จะเกิดอะไรขึ้น?

หน้ากากอนามัยใช้แล้วที่ทิ้งไม่ถูกที่ ไม่ถูกวิธี อาจกลายเป็นวัตถุเพาะเชื้อชั้นดีของโควิด-19 คนอื่นที่สัมผัสหน้ากากอนามัยชิ้นนั้น โดยเฉพาะพนักงานเก็บขยะ ก็จะเสี่ยงติดเชื้อไปด้วย

แม้แต่ขยะหน้ากากอนามัยที่อยู่ภายในบ้าน หากไม่มีการจัดเก็บอย่างมิดชิด ก็อาจกลายเป็นของเล่นของสัตว์เลี้ยงหรือเด็กเล็กๆ ซึ่งอันตรายมาก เพราะเชื้อโรคที่ซ่อนตัวอยู่สามารถแพร่ไปถึงคนทั้งบ้านโดยไม่รู้ตัว  

ส่วนหน้ากากอนามัยใช้แล้วที่ตกหล่นจากรอบการเก็บขยะของทางเทศบาลแล้วกระจัดกระจายเกลื่อนตามฟุตบาท นอกจากจะทำให้บ้านเมืองดูสกปรกรกสายตาแล้ว ยังอาจเข้าไปอุดตันท่อระบายน้ำและเชื้อโรคปนเปื้อนลงในน้ำ ทำให้ยากต่อการควบคุมมากขึ้นไปอีก  

นอกจากนี้ ตามสื่อโซเชียลที่มีการแชร์วิธีทิ้งหน้ากากอนามัยใช้แล้วลงในขวดน้ำพลาสติก ซึ่งเป็นขยะที่รีไซเคิลได้ วิธีนี้ก็ไม่แนะนำ เพราะคนเก็บของเก่าอาจดึงเอาหน้ากากใช้แล้วออกเพื่อนำขวดไปขาย โอกาสที่เชื้อจะแพร่กระจายออกไปเป็นวงกว้างก็ง่ายขึ้น

ด้วยเหตุนี้ หน้ากากอนามัยใช้แล้วที่ไม่ถูกจัดเก็บในที่มิดชิดอาจกลายเป็น “ความเสี่ยงย่อยๆ” ที่จะส่งต่อเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ให้กระจายไปในอากาศ แล้วก็ล่องลอยตามกระแสลมไปได้ทุกที่ ซึ่งมันอาจอยู่รอดได้นานตั้งแต่ไม่กี่ชั่วโมงไปจนถึง 2-3 วัน ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมบนพื้นผิวที่มันไปเกาะอยู่    

พับ-มัด-ห่อ สามขั้นตอนทิ้งหน้ากากอนามัยให้ถูกวิธี   

ก่อนทิ้งหน้ากากอนามัย การถอดหน้ากากก็ควรทำอย่างถูกวิธี เริ่มจากการล้างมือให้สะอาด (เพราะถ้าใช้มือที่สกปรกมาสัมผัสใบหน้าอาจเพิ่มความเสี่ยงที่จะติดเชื้อ) จากนั้นใช้มือทั้งสองข้างจับที่สายรัด แล้วดึงหน้ากากอนามัยออกไปด้านหน้าเป็นแนวตรง ระวังไม่ให้มือสัมผัสด้านหน้าและด้านในของหน้ากาก ขั้นต่อไปให้ทำดังนี้   

• จับที่ขอบหน้ากากแล้วพับครึ่ง ให้ด้านที่สัมผัสกับหน้าอยู่ด้านใน เพื่อป้องกันการแพร่กระจายเชื้อ  

• จับที่ขอบแล้วพับครึ่งอีก 2 ทบ ให้เชือกคล้องหูทั้ง 2 ฝั่งอยู่ด้านเดียวกัน แล้วใช้เชือกพันรอบหน้ากากและมัดให้แน่น  

• นำหน้ากากที่มัดจนแน่นแล้วใส่ถุงพลาสติกหรือถุงซิปล็อค (แยกจากขยะประเภทอื่น) แล้วมัดปากถุงให้แน่นหรือรีดปิดถุงซิปล็อคให้สนิท

• นำไปทิ้งลงถังขยะที่อาคารสถานที่แห่งนั้นกำหนด หรือถ้าอยู่ในบ้านเรือน ควรจัดหาถังขยะที่มีฝาปิดมิดชิด เพื่อป้องกันสัตว์เลี้ยงคาบไปกัดเล่น  

• ล้างมือให้สะอาดด้วยน้ำและสบู่ หรือแอลกอฮอล์เจลทันที

สำหรับหน้ากากอนามัยใช้แล้วของผู้ที่มีความเสี่ยงติดเชื้อ (กักตัวดูอาการ) ผู้ติดเชื้อ หรือผู้ป่วยเป็นโรคทางเดินหายใจอื่นๆ ควรฆ่าเชื้อเบื้องต้นด้วยการราดน้ำยาฟอกขาว (โซเดียมไฮเปอร์คลอไรด์ 5%) ก่อนทิ้งหน้ากากอนามัยใส่ถุงขยะ 2 ชั้น แล้วค่อยนำไปทิ้งในถังขยะติดเชื้อ (ถังสีแดง)

กรณีที่ไม่มีถังแยกสำหรับขยะติดเชื้อ ให้ทิ้งรวมในถังขยะทั่วไป แต่เขียนบนถุงให้ชัดเจนว่าเป็นขยะติดเชื้อ หรือหน้ากากอนามัยใช้แล้ว

หน้ากากอนามัยใช้แล้ว ทิ้งลงถังสีไหนดี?

ในช่วงการแพร่ระบาดของโควิด-19 เป็นโอกาสดีที่เราจะได้ฝึกความเอาใจใส่และดูแลสิ่งแวดล้อมให้เคยชินจนกลายเป็นนิสัย โดยใช้วิธีแยกขยะทิ้งลงถังหรือถุงสีต่างๆ ซึ่งแต่ละสีมีความหมายว่าอย่างไรบ้าง มาดูกัน

ถัง/ถุงขยะสีเขียว

สำหรับทิ้งขยะที่เน่าเสียและย่อยสลายได้เร็ว สามารถนำมาหมักทำปุ๋ยได้ เช่น เศษผักผลไม้ เศษอาหาร ใบไม้ เป็นต้น   

ถัง/ถุงขยะสีเหลือง

สำหรับทิ้งขยะที่สามารถนำมารีไซเคิลหรือขายได้ เช่น แก้ว กระดาษ ขวดน้ำดื่ม กระป๋องเบียร์ พลาสติก เศษเหล็ก อลูมิเนียม สายไฟ เสื้อผ้าที่ไม่สกปรกและยังใช้งานได้ เป็นต้น   

ถัง/ถุงขยะสีฟ้า

สำหรับทิ้งขยะย่อยสลายไม่ได้ ไม่เป็นพิษและไม่คุ้มค่าหากจะนำไปรีไซเคิล เช่น ถุงขนม ซองบะหมี่สำเร็จรูป เสื้อผ้าที่สกปรก รวมถึงถาดหรือกล่องโฟมและฟอยล์ที่เปื้อนอาหาร

ถัง/ถุงขยะสีแดง หรือถังขยะสีเทาฝาสีส้ม

สำหรับทิ้งขยะที่เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตและก่อมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม เช่น หลอดฟลูออเรสเซนต์ ขวดยา ถ่านไฟฉาย แบตเตอรี่ กระป๋องสีสเปรย์ ขวดยาฆ่าแมลง และภาชนะบรรจุสารอันตรายต่างๆ

นอกจากนี้ หน้ากากอนามัยใช้แล้ว ผ้า กระดาษชำระและสำลีที่เปื้อนน้ำมูก น้ำลาย เสมหะ หรือสารคัดหลั่งต่างๆ ซึ่งถูกจัดเป็นขยะติดเชื้อและอันตราย ให้ทิ้งลงถังหรือถุงสีแดงเช่นกัน  

ก่อนหยิบจับหน้ากากอนามัย ควรล้างมือให้สะอาด

เพราะมือเป็นที่สิงสถิตของจุลินทรีย์นานาชนิด ดังนั้น ก่อนสวมหน้ากากหรือก่อนถอดหน้ากากอนามัยทุกครั้ง ต้องแน่ใจว่ามือสะอาดและแห้งดีแล้ว

วิธีล้างมือแบบมาตรฐาน ก็คือ การล้างมือด้วยน้ำกับสบู่ (ใช้ได้ทั้งสบู่ก้อนและสบู่เหลว) โดยฟอกทั้งฝ่ามือ หลังมือ และนิ้วมือทุกนิ้วให้ทั่ว ใช้เวลาฟอกประมาณ 15-20 วินาที วิธีนี้นอกจากจะสามารถชำระล้างสิ่งสกปรกทั่วไป คราบไขมัน และเหงื่อที่ออกมาตามธรรมชาติได้แล้ว ยังช่วยลดปริมาณเชื้อโรคที่เกาะอยู่บนผิวหนังได้อีกด้วย ไม่เว้นแม้ไวรัสโคโรนา

ขั้นตอนง่ายๆ ในการล้างมือด้วยน้ำกับสบู่

• ฟอกฝ่ามือและซอกนิ้วมือด้านหน้า

• ฟอกหลังมือและซอกนิ้วมือด้านหลัง

• ฟอกนิ้วและข้อนิ้วมือด้านหลัง

• ฟอกนิ้วหัวแม่มือทั้งสองข้าง

• ฟอกปลายนิ้วมือทั้งสองข้าง

• ฟอกรอบมือทั้งสองข้าง

หากไม่สะดวกที่จะล้างมือด้วยน้ำกับสบู่ การล้างด้วยแอลกอฮอล์เจลเป็นการล้างมือในกรณีรีบด่วนที่สะดวกมาก แต่หมาะกับกรณีที่มือไม่เปื้อนสิ่งสกปรกมาก หรือไม่ได้สัมผัสสารคัดหลั่งจากผู้ป่วย ควรใช้เจลประมาณ 10 มิลลิลิตร ถูมือให้ทั่วโดยใช้เวลาประมาณ 15-25 วินาที    

ถ้าต้องการเพิ่มขีดความสามารถในการฆ่าเชื้อขึ้นอีกระดับ สามารถใช้สบู่เหลวผสมน้ำยาฆ่าเชื้อ เช่น Chlorhexidine 4% ฟอกมือให้ทั่วนาน 20-30 วินาที เพียงเท่านี้มือก็จะสะอาดปราศจากเชื้อ พร้อมจัดการกับหน้ากากอนามัย ทั้งอันใหม่และใช้แล้ว อย่างปลอดภัย