สอนลูกแปรงฟันต้องทำอย่างไร

การสอนลูกแปรงฟันอาจฟังดูง่าย แต่กลับกลายเป็นงานใหญ่ของคุณพ่อคุณแม่ เนื่องจากการดูแลสุขภาพในช่องปากถือเป็นงานระดับชาติ โดยมีข้อมูลน่าสะดุ้งจากการสำรวจสุขภาพช่องปากของเด็กในปี 2560 ที่พบว่าเด็กไทยมากกว่าครึ่งมีฟันผุ และโรคฟันผุยังเป็นปัญ􏰀􏰃􏰁􏰄หาสำคัญในวัยเด็กนั่นเอง

การสอนลูกแปรงฟันให้ถูกวิธีจึงเป็นการฝึกวิทยายุทธให้ลูกได้นำไปใช้ตลอดช่วงวัย ผลที่ได้ก็ความชื่นใจจากรอยยิ้มสดใสของลูก และรางวัลผู้ปกครองดีเด่นในใจลูกอีกด้วย 

ควรพาลูกไปหาหมอฟันตั้งแต่เด็กมีฟันซี่แรกและตรวจฟันทุก 6 เดือน สรรหาหมอฟันยิ้มเก่ง รักเด็กและใจดี เริ่มจากสร้างความคุ้นเคยด้วยการพาไปนั่งในห้องตรวจ ชวนลูกตรวจฟันพร้อมกัน ไม่ควรนำชื่อหมอฟันมาขู่เด็ก หรือพูดว่าหมอจะฉีดยาหรือถอนฟัน เพราะเด็กอาจกลัวและจำฝังใจ เป็นการสร้างประสบการณ์ที่ไม่ดีให้แก่เด็ก

5 กลเม็ดเคล็บลับสอนลูกแปรงฟัน

คุณพ่อคุณแม่ควรมองเรื่องวิธีแปรงฟันให้สะอาดเป็นเหมือนการทำกิจกรรมสนุกร่วมกันในครอบครัว เริ่มจากพ่อแม่แปรงฟันให้ลูกเห็น แล้วค่อยๆ สอนลูกแปรงฟัน นี่จะเป็นการฝึกนิสัยรักการแปรงฟันและดูแลสุขภาพในช่องปากของเด็กไปในตัว

• ค่อยๆ ตะล่อมบอกลูกว่า แปรงสีฟันเป็นเหมือนของเล่นชิ้นหนึ่ง ให้เด็กเลือกแปรงสีฟันเอง เช่น แปรงสีสดใส หรือลายการ์ตูนที่ชอบ แปรงที่มีไฟวิ่ง หรือมีเสียงดนตรี

• เล่านิทานแปรงฟัน หรือเล่าเรื่องโดนใจเกี่ยวกับฟันสวย ยิ้มใสปิ๊ง แมลงกินฟัน ฟันผุ และหาเพลงสนุกๆ ไว้ร้องด้วยกันระหว่างแปรงฟัน 

• สรรหายาสีฟันรสอร่อย มีกลิ่นหอมสดชื่น เช่น รสผลไม้ สตรอว์เบอรี่ ส้ม

• แสดงบทบาทสมมติเป็นหมอฟันกับคนไข้ ซ้อมอ้าปากกว้างๆ เปิดไฟฉาย นับฟัน 

• ท่องไว้ว่า เด็กชอบกินลูกยอ ขอให้ชมบ่อยๆ รับรองมีชัยไปกว่าขึ้น เช่น เก่งจังลูกจ๋า แปรงฟันทุกวันเลย ฟันสวยจริงๆ 

ควรเลือกแปรงสีฟันเด็กอย่างไร  

เลือกตามช่วงอายุของเด็กที่ระบุบนฉลาก และเลือกแปรงสีฟันเด็กที่มีปลายเล็กมน ขนแปรงอ่อนนุ่ม ปลายขนไม่คม ที่หัวแปรงมียางหุ้มอยู่ ด้ามจับถนัดมือ ที่ลืมไม่ได้คือ แปรงควรมีลวดลายสีสันสดใส หรือลายการ์ตูนตัวโปรดของเด็ก ควรเปลี่ยนแปรงสีฟันเมื่อขนแปรงบาน หรือทุก 3 เดือน

ลูกควรใช้ยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์หรือไม่  

เด็กควรใช้ยาสีฟันที่มีปริมาณฟลูออไรด์ 1000 ppm เพื่อป้องกันฟันผุ และในระหว่างแปรงฟัน ผู้ใหญ่ก็ควรดูแลอยู่ใกล้ๆ 

• เด็กอายุ 0-3 ปี บีบยาสีฟันเท่าเมล็ดข้าว หรือแตะแค่พอเปียก 

• เด็กอายุ 3-6 ปี  บีบยาสีฟันเท่าเมล็ดข้าวโพด หรือความกว้างของแปรง

• เด็กอายุ 6 ปีขึ้นไป บีบยาสีฟันเท่ากับความยาวของแปรง

เริ่มสอนเด็กแปรงฟัน   

เตรียมอุปกรณ์ ดังนี้ กระจก เก้าอี้เตี้ยๆ (ให้เด็กยืน) แปรงสีฟัน และยาสีฟันเด็ก 

คุณพ่อคุณแม่ควรชวนลูกแปรงฟัน แปรงให้เด็กดูก่อน อธิบายสั้นๆ เกี่ยวกับปริมาณยาสีฟัน แล้วพูดว่า “เดี๋ยวคุณพ่อ/แม่ จะแปรงฟันให้ดู แล้วหนูแปรงตามนะ” ถ้าลูกยังแปรงตามไม่ได้ ให้คุณช่วยจับมือแล้วแปรงให้เขา โดยให้เขามองกระจก เพื่อให้เห็นวิธีการแปรง ทุกครั้งที่แปรง ค่อยๆ ลดระดับการช่วยให้น้อยลง จนลูกสามารถแปรงได้เอง

การวางแปรงสีฟันและวิธีแปรงฟันเด็ก

สำหรับการแปรงฟันน้ำนม ควรแปรงในแนวนอนสั้นๆ ให้ถึงคอฟัน และแปรงด้านลิ้นของฟันด้วย

• วางขนแปรงทั้งหมดบริเวณผิวฟัน ขนแปรงจะตั้งฉากกับแกนฟัน ขนแปรงแถวริมจะครอบคลุมขอบเหงือกเล็กน้อย 

• ขยับขนแปรงในแนวนอนในทิศทางเดียว หรือแปรงไป-มาสั้นๆ  ขนแปรงบางส่วนสอดเข้าซอกฟัน ออกแรงกดเล็กน้อยเวลาขยับด้ามแปรง

• ถูแปรงสั้นๆ ระหว่างซี่ฟันและในร่องเหงือก เพื่อให้ขนแปรงกำจัดเศษอาหารและคราบจุลินทรีย์ 

ลูกร้องดิ้นและงอแง ไม่ยอมแปรงฟัน

ควรเปลี่ยนเวลาหรือรอจังหวะให้ลูกอารมณ์ดีก่อน อย่าเร่งเร้าหรือบังคับจนเกินไป ต้องใช้ความใจเย็น ไม่โมโห หรือรุมโอ๋ พยายามทำให้เด็กเห็นว่าวิธีแปรงฟันให้สะอาดเป็นเรื่องปกติ และใช้เวลาสั้นๆ ลูกก็จะไม่กลัวการแปรงฟัน เมื่อลูกยอมแปรงแต่โดยดี ควรเพิ่มเวลาแปรงฟันให้นานขึ้นทีละนิดๆ 

สอนลูกแปรงฟันแห้ง แก้ฟันผุได้ดีที่สุด 

มีงานวิจัยโด่งดังในสกอตแลนด์ ประเทศอังกฤษ เมื่อปี 2535 ค้นพบว่า ยิ่งบ้วนน้ำ ประสิทธิภาพของฟลูออไรด์ในการป้องกันฟันผุก็จะยิ่งลดลง โดยพบว่าเด็กที่แปรงฟันแล้วเอาปากไปจ่อกับก๊อกน้ำเพื่อบ้วนปากแบบชุ่ยๆ มีฟันผุน้อยกว่าเด็กที่บ้วนปากจากแก้วน้ำแบบตั้งใจ 

องค์กรทันตกรรมระดับโลก (World Dental Federation) ในปี 2555 ได้สรุปว่า ไม่ต้องบ้วนน้ำหลังแปรงฟัน โดยใช้สโลแกนว่า “Spit. Don’t rinse” แปลว่า ”ถุย ไม่ต้องบ้วนน้ำ”

• นำแปรงสีฟันที่มียาสีฟันเข้าปากแบบแห้งๆ ไม่ต้องจุ่มน้ำ 

• เมื่อแปรงฟันเสร็จ (แปรงคอฟันทั้งด้านนอกและด้านในของทุกซี่) ให้ถุยฟองทิ้ง ไม่ต้องบ้วนน้ำ 

• ล้างปากและฟองที่เลอะๆ รอบปาก ถุยทิ้งอีกครั้ง เป็นอันเรียบร้อย

• อาจแลบลิ้นออกมายาวๆ แล้วแปรงเบาๆ จากโคนลิ้นออกมายังปลายลิ้น เพื่อลากฟองยาสีฟันที่ตกค้างออก ถุยทิ้งอีกที 

• แต่ถ้ายังไม่ชินกับการแปรงแห้ง อาจบ้วนน้ำด้วยการจิบน้ำสัก 1 ช้อนชา กลั้วไปทั้วปาก ผสมกับน้ำลายและคราบยาสีฟันที่เหลือแล้วบ้วนทิ้ง ก็จะสามารถรักษาฟลูออไรด์ไว้ได้เท่าเดิม

หลังจากสอนลูกแปรงฟันแห้งแล้ว ควรหากิจกรรมสนุกๆ เพื่อให้ลูกรอ 30 นาที ไม่ควรดื่มน้ำหรือรับประทานอาหาร เพื่อเก็บฟลูออไรด์ไว้ในปาก ตามคำแนะนำ "แปรงแห้ง กันเถอะ" จากคุณหมอฟันใจดีจาก  จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ความเชื่อที่ว่าไม่ต้องดูแลฟันน้ำนม เดี๋ยวฟันแท้ก็ขึ้น

นี่คือความเชื่อผิดๆ คุณพ่อคุณแม่ควรใส่ใจฟันน้ำนมของเด็กเช่นเดียวกับฟันแท้ ดูแลตั้งแต่ฟันน้ำนมซี่แรก รวมทั้งสอนลูกแปรงฟันให้ถูกวิธี จะช่วยทำให้เด็กยิ้มสวย กินอาหารได้ และกันพื้นที่ให้กับฟันแท้ที่จะขึ้นมา หากเด็กถูกถอนฟันน้ำนมก่อนที่ฟันแท้จะขึ้น ฟันแท้ก็อาจขึ้นสะเปะสะปะ ไม่สวย

การดูแลให้ลูกแปรงฟันทุกวันๆ ละ 2 หน หมั่นสอนวิธีแปรงฟันให้สะอาดในวันนี้ อาจเหนื่อยหน่อย แต่ในอนาคต จะต้องคุ้มค่ากับความพยายามแน่นอน เมื่อคุณได้เห็นลูกที่รักเป็นคุณหนูฟันใส ยิ้มสวย ห่างไกลฟันผุและแบคทีเรียในช่องปาก