Brudne naczynia w zlewie. Zabawki na każdym kroku. No i klocki lego czyhające tylko, aż ktoś na nie nieopatrznie nadepnie, niczym miny przeciwpiechotne. Ten krajobraz, sprawiający czasem wrażenie, jakby przez mieszkanie przeszło tornado, to częsty widok u każdego rodzica. Także u mnie. Sam nigdy nie lubiłem sprzątać, a na sam dźwięk słów „posprzątaj pokój” dopadało mnie nieziemskie zmęczenie i niechęć do życia. Jest jednak na to sposób – harmonogram sprzątania. To proste rozwiązanie, wywieszone w widocznym miejscu, pozwala nauczyć pociechę dbania o porządek, brania odpowiedzialności za pewne zadania i samodzielności. Że nie wspomnę już o pomocy, którą masz do dyspozycji. Nawet jeśli czasami wymaga nadzoru.
Harmonogram ma wyrobić w dziecku zwyczaj sprzątania i pomagania w domu. Dlatego liczy się systematyczność. Nalegaj, aby dziecko regularnie wykonywało przypisane zadania i nie rób tego za nie. Staraj się też zbyt często o tym nie przypominać, żeby nauczyć je samodzielności.
W czym moje dziecko może mi pomóc
Zastanów się, co Twoje dziecko może robić. W dużej mierze zależy to od jego wieku, dojrzałości oraz umiejętności motorycznych. Poniżej przedstawiam listę przykładowych zadań z podziałem na wiek. Ostatecznie jednak to Ty decydujesz, czy Twoje dziecko jest gotowe na dane zadanie.
4–5 lat
Słanie łóżka
Sprzątanie ze stołu
Dobieranie skarpetek do pary po praniu
Podlewanie kwiatów
Zbieranie i odkładanie zabawek
6–7 lat
Nakrywanie do stołu i sprzątanie z niego
Składanie prania (pod nadzorem)
Odkładanie swoich ubrań
Wyjmowanie naczyń ze zmywarki
Wynoszenie śmieci
Sprzątanie w swoim pokoju
8–11 lat
Zmywanie
Odkurzanie podłóg
Sprzątanie łazienki (pod nadzorem)
Odkładanie upranych rzeczy
12–13 lat
Zmiana pościeli
Utrzymywanie porządku w pokoju i duże sprzątanie co pół roku
Zmywanie naczyń
Przecieranie, odkurzanie i sprzątanie łazienek
14 lat i starsze
Przygotowywanie prostych posiłków
Bardziej złożone prace domowe lub w ogrodzie
Jak sporządzić harmonogram prac domowych dla dziecka
1. Na początek spisz wszystkie niezbędne zadania i czynności, stosownie do wieku i możliwości Twojej pociechy. Jeśli masz kilkoro dzieci, pozwól im wybrać rzeczy, które chcą robić. Na początek 2–3 dziennie, żeby je przyzwyczaić i nie zniechęcić.
2. Stwórz tabelkę z podziałem na 4 kolumny:
Zadanie do wykonania. W przypadku bardziej złożonych czynności (np. sprzątanie pokoju), zapisz je w sposób możliwie najbardziej szczegółowy, a więc zamiast „posprzątaj pokój” napisz „odłóż ubrania do szafy lub szuflady, odstaw książki na półki, wynieś naczynia do kuchni i odłóż zabawki do pudełek”. Dzięki temu unikniesz niejasności.
Dziecko, które jest za daną czynność odpowiedzialne.
Termin(y) realizacji.
Potwierdzenie wykonania. W przypadku młodszych dzieci doskonale sprawdzają się gwiazdki lub naklejki.
3. Im młodsze dzieci, tym tabelka powinna być bardziej kolorowa i angażująca.
4. Wywieś harmonogram w widocznym miejscu – np. na lodówce lub domowej tablicy korkowej.
Sprzątanie krok po kroku
Na początek pokaż dziecku, krok po kroku, jak wykonać każdą czynność. Potem niech Ci pomoże ją wykonać, a następnie powinno wykonać ją samodzielnie pod Twoim nadzorem. Dzięki temu szybko nauczy się co i jak. Pamiętaj też, że dziecko nie zawsze wykona wszystko idealnie. Nie przykładaj do tego zbyt dużo uwagi i nie wyręczaj dziecka, żeby wszystko było perfekcyjnie, bo to mija się z celem. Liczy się nawyk i chęci.
Jak dodatkowo zachęcić dziecko do sprzątania
W dobie cyfryzacji i powszechnych telefonów, starsze dzieci mogą docenić sporządzenie harmonogramu w specjalnej aplikacji lub arkuszu dostępnym dla wszystkich członków rodziny. Dla mnie to na pewno wygodne rozwiązanie, bo nie wymaga drukowania ani rysowania harmonogramu. W przypadku młodszych dzieci dobrym pomysłem jest zabawa – możesz zrobić konkurs na zebranie wszystkich zabawek lub książek w określonym limicie czasowym. Pamiętaj, żeby w jednym i drugim przypadku chwalić dziecko zarówno za wysiłek, jak i efekty – na pewno to doceni.
Wyrobienie w dziecku zwyczaju sprzątania oraz dbania o porządek ułatwi życie nie tylko Tobie, ale też jemu, gdy już dorośnie. Warto temu poświęcić nieco uwagi, w końcu: czym skorupka za młodu…